Energie voor Elkaar heeft laten weten niet langer te willen meewerken aan feitelijke checks en wederhoor. In het kader van de transparantie en ter verantwoording volgt hieronder integraal mijn laatste mailwisseling met woordvoerder Audrey van den Berg.
De relatie tussen journalisten en voorlichters gaat niet over rozen en is altijd wat gespannen. Waar een voorlichter het bedrijfsbelang zal laten prevaleren, zal voor een journalist het belang van de burger en openbaarmaking zwaarder wegen. Idealiter ontmoeten beiden elkaar vanuit een professionele houding en wordt de communicatielijn altijd open gehouden.
Voor feitelijke checks heeft een journalist niet persé de medewerking nodig van een bedrijf, al heeft dat wel de voorkeur omdat een bedrijf een eigen perspectief inbrengt dat heel relevant kan zijn voor een verhaal. Wil een woordvoerder niet meewerken, dan zijn er meestal voldoende bronnen voorhanden of te vinden om claims te controleren en feiten vast te stellen. En soms volsta je met: ‘Hierover wil het bedrijf geen informatie verstrekken’.
Ook wederhoor – de journalistieke discipline waarbij een partij in staat wordt gesteld om te reageren op beschuldigingen – heeft meer te maken met vakethiek en balans in een verhaal dan dat het voor het vaststellen van de feiten noodzakelijk is. Het is dus vooral in het belang van een bedrijf zelf om mee te werken aan wederhoor, al was het maar om te voorkomen dat je de schijn tegen krijgt en het lijkt alsof je iets te verbergen hebt.
16 november 2022
Beste Audrey,
Het is alweer even geleden dat ik wat artikelen over Energie voor Elkaar / het Warmtebedrijf Ede heb geschreven. Je zou haast denken dat ik jullie ben vergeten. Maar geen zorg, er komen er weer een paar aan. 🙂
Uiteraard zal ik de feiten bij jullie checken en als het gaat om kritische zaken ook de gelegenheid bieden tot wederhoor. Je kunt je perspectief dus inbrengen in deze artikelen en je wordt hier correct op geciteerd.
Ik zou je wel willen vragen om dan professioneel en adequaat te reageren. Dus als ik een voicemail achterlaat, even terugbellen (gebeurt nu standaard niet). Als ik een mail stuur inhoudelijk reageren (ook vaak geen reactie). Dit is ook in het belang van jullie onderneming, met een boycot is niemand geholpen. Sowieso bereik je met transparantie veel meer, zeker in de publieke opinie. Mensen begrijpen echt wel dat er bij de belangenafwegingen in de energietransitie sprake is van trade-offs, en dat warmtenetten een nuttige rol kunnen spelen in de klimaatopgaven. Mijn insteek is de onderliggende kwesties goed zichtbaar maken en context bieden, in het belang van de burger.
Bij elke vraag die ik jullie mail zal ik duidelijk aangeven wanneer ik antwoord nodig heb. Ontvang ik geen antwoord, dan zal ik in het artikel opnemen dat Energie voor Elkaar / Warmtebedrijf Ede niet bereid was vragen in het kader van het artikel te beantwoorden. Heb je meer tijd nodig, dan kun je aangeven wanneer een reactie voor jullie haalbaar is. Fair enough?
Mijn eerste vraag is een feitelijke check:
Op jullie website werd rond de zomer nog gecommuniceerd dat er warmtenetten zijn in 14 plaatsen waar Energie voor Elkaar actief is: Ede, Wageningen, Veenendaal, Apeldoorn, Scherpenzeel, Amersfoort, Almere, Utrecht, Rotterdam, Nijmegen, Den Haag, Zwolle, Deventer en Haarlem. Als ik nu op de website kijk staan er links naar zes plaatsen: Ede, Veenendaal, Apeldoorn, Scherpenzeel, Amersfoort en Almere. Kun je mij laten weten in welke plaatsen van Nederland Energie voor Elkaar actief is of een belang heeft, en waar die concrete activiteiten of dat belang uit bestaan?
Ik zie jullie reactie uiterlijk vrijdagmiddag 18 november tegemoet.
Alvast bedankt,
Marc van der Woude
Onderzoeksjournalist | Emerge Media
23 november 2022
Dag Marc,
Onze contacten in het verleden hebben ons helaas tot de overtuiging gebracht dat er geen sprake is geweest van objectieve journalistieke berichtgeving.
De redenen hiervoor zijn het ontbreken van een professionele werkwijze, zoals die in de Leidraad voor de Journalistiek staat beschreven, waaronder het (herhaaldelijk) ontbreken van de toepassing van hoor en wederhoor, het gebrek aan respect voor privacy(-regels), alsmede het herhaaldelijk schenden van auteursrechtelijk eigendom van (fotografisch) beeldmateriaal. Dit heeft geresulteerd in een reeks van tendentieuze, feitenvrije berichten, die als doel lijkt te hebben desinformatie over onze bedrijven en onze medewerkers te verspreiden. Om deze reden hebben we dan ook geen vertrouwen in je werkwijze en zullen we dan ook geen medewerking meer verlenen.
Met vriendelijke groet,
Audrey van den Berg
Marketing- en communicatieadviseur | Energie voor Elkaar
23 november 2022
Dag Audrey,
Dank voor je reactie. Ik reageer er inhoudelijk op.
Met de Leidraad voor de Journalistiek ben ik bekend. Hoewel deze geen wettelijke status heeft en vooral een ethische handreiking aan journalisten is, pas ik deze in de basis wel toe in mijn werk en mag je me daar ook op aanspreken. Als je meent dat ik op een specifiek onderdeel deze Leidraad heb geschonden kun je dat concreet aangeven met een verwijzing naar het betreffende artikel en zal ik daar serieus naar kijken.
Wat betreft de algemene punten die je noemt:
1) “Het (herhaaldelijk) ontbreken van de toepassing van hoor en wederhoor.” Dit is niet waar, Audrey. Voor elk artikel waar dit relevant was heb ik EvE / het Warmtebedrijf de gelegenheid geboden informatie aan te leveren of een eigen zienswijze te geven. Dat kan ik ook met e-mails en de logs van mijn telefoongesprekken sluitend bewijzen. Vaak ontving ik, ondanks herhaaldelijke verzoeken daartoe, geen enkele reactie van jullie. Je hebt hier zelf op de momenten dat het ertoe deed onvoldoende of geen gebruik van gemaakt. Deze onwillige houding blijkt ook uit je mail. Je had immers als reactie op mijn handreiking ook kunnen zeggen: “Laten we hier een keer het gesprek over voeren om de verwachtingen en zienswijzen uit te wisselen.” Daar ben ik altijd toe bereid. Voorlichters en journalisten hebben verschillende belangen, en wat meer inzicht en begrip kan dan helpen.
2) “Het gebrek aan respect voor privacy(-regels).” Je doelt hier vast op het artikel over de Warmteraad. Hier heb ik een gewetensvolle afweging gemaakt tussen het algemene belang van openbaarmaking en de privébelangen van betrokkenen. Dit is ook helder verantwoord in het artikel en houdt bij elke rechter stand. Alleen mensen die zelf in de openbaarheid hebben gebracht dat ze zitting hebben in de Warmteraad zijn onder hun volledige naam geciteerd.
3) “Het herhaaldelijk schenden van auteursrechtelijk eigendom van (fotografisch) beeldmateriaal.” Hier heb ik geen enkele melding van jullie over ontvangen. Bovendien ga ik niet over het beeldbeleid van Ede Stad of Bureau Spotlight. Zij publiceerden afgelopen jaar de artikelen. Als je meent dat er sprake is van een auteursrechtinbreuk kun je dat bij hen melden. Voor zover ik heb kunnen zien zijn vooral foto’s gebruikt die door Spotlight-journalisten zijn gemaakt, die met toestemming van particulieren of fotografen gebruikt konden worden, of die het Warmtebedrijf zelf voor promotiedoeleinden ter beschikking heeft gesteld. Soms kan er ook bij beeldmateriaal sprake zijn van citaatrecht.
4) Van de classificatie “tendentieuze, feitenvrije berichten, die als doel lijkt te hebben desinformatie over onze bedrijven en onze medewerkers te verspreiden” distantieer ik mij volledig. Al mijn artikelen zijn feitelijk en met de grootst mogelijke zorgvuldigheid tot stand gekomen. Dat dit niet in jullie PR-verhaal past begrijp ik, maar als je vanaf het begin transparant had geantwoord op de cruciale vragen die leven, dan was het beeld zonder twijfel een stuk gunstiger / sympathieker geweest. Dit had je volledig zelf in de hand. Zelf heb ik jarenlang als communicatieprofessional voor een groot bedrijf gewerkt en alle basisfouten die je als voorlichter op dit gebied kunt maken zijn afgelopen jaar door EvE / het Warmtebedrijf gemaakt. Ik heb me er best wel over verbaasd. Misschien iets meer zelfreflectie inbouwen, Audrey? Doe ik in mijn werk ook; al mijn artikelen worden door meerdere mensen kritisch meegelezen, inclusief de hoofd- of eindredactie van het publicerend medium, er zitten dus altijd meerdere checks op.
Het is jullie eigen keuze of je wel of niet gebruik maakt van de mogelijkheid tot wederhoor. Aangezien je nu categorisch aangeeft op geen enkele wijze medewerking aan artikelen over EvE / het Warmtebedrijf Ede te willen verlenen, zal ik standaard in elk toekomstig artikel opnemen dat jullie niet bereid waren vragen van de pers te beantwoorden. Maar kom dan straks niet meer aan met de leugen – want dat is het – dat ik geen wederhoor zou hebben toegepast. Het staat nu zwart op wit dat je hier zelf niet aan wilde meewerken. Vanuit communicatie-oogpunt, ook als je mijn artikelen ongemakkelijk vindt, is dit wel een gemiste kans om maximaal invloed uit te oefenen op wat er over EvE / het Warmtebedrijf verschijnt. Maar ik respecteer jullie eigen keuze hierin.
Met vriendelijke groet,
Marc van der Woude
Onderzoeksjournalist | Emerge Media
Transparantie voor Elkaar 